Putopis – Crmnica

          
  Kada se iz Bara pođe prema sjeveru izlaskom iz tunela Sozina,pruža se pogled na Crmnicu. Granice ove pitome oblasti sa juga čine obronci planina Rumije,Sutormana,Sozine i Paštrovske gore, a sa sjevera je zapljuskuju talasi Skadarskog jezera.Dijeli se na Donju Crmnicu oko Skadarskog jezera i Gornju Crmnicu koja se graniči sa Riječkom oblašću.Ima dvadesetak sela, a najznačajnije naselje je Vir.
Istorija je bilježi od davnina.Taj najjužniji kraj Stare Crne Gore se pominje u Ljetopisu popa Dukljanina iz XII vijeka kao pisani trag, a najstariji tragovi života su pronađeni od sela Brijege,ostaci ilirsko-rimske keramike i praistoriskih nekropola Mijela, kod Vira.Crmnica je poprište velike pobjede dukljanskog kneza Voislava nad Vizantijskom vojskom 1040.Bila je prijestonica Crne Gore u vrijeme Šćepana Malog u selu Brčevi,gdje je ubijen i sahranjen, a na vladičanskom prijestolu Crne Gore bili su Vladika Rufin Boljević i Mitropolit Arsenije Plamenac , oba iz sela Boljevići.U Viru je 13.Jula 1941. Godine pukla prva ustanička puška u Crnoj Gori.
Nadaleko je poznata Crmnička arhitektura. Crmničke međe su svjedočanstvo graditeljskog podviga u otimanju svake mrvice zemlje od ljutog kamena i privrede, a kamene kuće sa svojim voltovima,konobama,guvnima i mnoštvom stepenica su jedinstvene i neponovljive.
Stanovništvo se bavi poljoprivredom.Blaga klima i plodna zemlja su kao stvoreni za uzgoj povrća.Vinogradarstvo nadaleko poznato.Lozova rakija i vino „Vranac“ su svojevrsni brend Crne Gore. Bujna vegetacija omogućava bavljenje stočarstvom i pčelarstvom, a najpoznatiji proizvodi su kozji sir i med.Ribolov na Skadarskom jezeru je zanimanje mnogih, a van granica Crne Gore su poznati ukljeva i krap(šaran),naročito sušeni.
Specifičnost ove oblasti se ogleda i u govoru, koji je jedinstven. Još I danas se govori starim jezikom , čija je prepoznatljivost u izgovoru samoglasnika a , izmedju a i e .          

                                                          Jovan Drobnjak
                                                               VII2